Integracja sensoryczna to…
Integracja sensoryczna to taka organizacja bodźców, która umożliwia ich późniejsze wykorzystanie. Nasze zmysły dostarczają nam informacji dotyczących stanu fizycznego naszych ciał i środowiska, które nas otacza. W każdej sekundzie docierają do naszych mózgów niezliczone bodźce sensoryczne – nie tylko z oczu i uszu, ale z każdego miejsca w ciele.
Nasze zmysły
a. System przedsionkowy
Układ przedsionkowy czerpie informacje z receptorów w uchu wewnętrznym. Dzięki niemu wiemy, w którym kierunku idziemy, potrafimy nachylić się bez przewracania się. Jest również odpowiedzialny za koordynację wzrokowo – ruchową jak i utrzymania równowagi ciała.
b. System dotykowy
1. Obronny
Wszyscy rodzimy się z system obronnym. Przeznaczony jest on do stawiania w stan gotowości naszego organizmu w reakcji na potencjalnie zagrażający bodziec. Wyobraź sobie słoneczny dzień na plaży. Leżąc w półcieniu, przymykasz oczy, słyszysz szum fal i nagle czujesz delikatne muśnięcie na stopie. Natychmiast cofasz nogę, otwierasz oczy, jesteś pobudzony. Ten system jest nam potrzebny, byśmy przetrwali. Daje nam znak o niebezpieczeństwie i podpowiada: Uciekaj albo walcz!
2. Różnicujący
Pozwala nam na identyfikację tego, czego dotykamy – potrafimy odróżnić lekki dotyk od silnego ucisku.
c. System proprioceptywny
Oznacza czucie ruchu z mięśni, stawów i ścięgien. Propriocepcja inaczej czucie głębokie – to zmysł, który pozwala nam na określenie i poczucie gdzie znajduje się nasze ciało w przestrzeni. To „zmysł odczuwania samego siebie”.
d. System słuchowy
Problemy z systemem słuchowym wpływają na nabywanie oraz rozwój mowy, naukę i przyswajanie wiedzy, kontakty społeczne z rówieśnikami jak i osobami dorosłymi oraz rozwój emocjonalny dziecka.
e. System wzrokowy
Pozwala uświadomić człowiekowi zmiany w otoczeniu i dostosować do nich swoje zachowanie.
f. System węchowy
Zmysł węchu to bardzo czuły system różnicowania zapachów. Sygnały węchowe wpływają także na odczuwanie emocji i zapamiętywanie. Zmysł węchu ma największe znaczenie w rozpoznawaniu smaków. Jest czulszy od zmysłu smaku. Zapach może nas chronić – nie będziemy jedli tego, co brzydko pachnie, bo może być zepsute.
g. System smakowy
Za pomocą systemu smakowego odczuwamy intensywność smaku, odróżniamy czy jest on przyjemny, czy nieprzyjemny bądź obojętny.
Nadwrażliwość sensoryczna
Nadwrażliwość sensoryczna – (przeciążenie sensoryczne), zwana też obronnością sensoryczną. Dziecko nadwrażliwe na stymulację sensoryczną odbiera ją w sposób bardziej intensywny niż przeciętny człowiek. Jego ciało odczuwa zbyt szybko i zbyt mocno, a niekiedy reakcja na bodziec trwa dłużej niż przeciętnie. Co to oznacza? To, że dziecko ma tendencję do reagowania na niektóre (nieszkodliwe) bodźce w sposób nadmierny, a więc taki, jak gdyby były niebezpieczne czy też sprawiające ból.
Podwrażliwość sensoryczna
Skoro nadwrażliwość oznacza, że czujemy więcej, mocniej, szybciej, bardziej, to podwrażliwość oznacza, że czujemy mniej, słabiej, wolniej lub też w ogóle nie zauważamy bodźców sensorycznych. Nierzadko stymulacja sensoryczna musi być podawana częściej, trwać dłużej, być bardziej intensywna, aby dziecko na nią zareagowało. Podwrażliwość bywa niebezpieczna, ponieważ dziecko może być mniej wrażliwe na ból, urazy czy skaleczenia, a nawet gryźć i jeść przedmioty niejadalne.
|
Nadwrażliwość dotykowa:
• niechęć do kontaktu fizycznego z innymi osobami (np. dotykanie, przytulanie), • unikanie pewnych faktur (np. przedmiotów śliskich, lepkich, mokrych, brudzących), • nietolerancja określonych konsystencji potraw (możliwość występowania odruchu wymiotnego w reakcji na grudki w pokarmie płynnym), • potrzeba silnego ucisku, wciskania się w ciasne miejsca lub leżenia pod ciężką kołdrą, • tendencja do trzymania przedmiotów opuszkami palców, • unikanie chodzenia boso np. po trawie, piasku, • zakłócenia koncentracji uwagi, • krzyki, płacz, histeria podczas kąpieli, mycia np. zębów, twarzy, włosów, • unikanie ubrań przylegających, z materiałów sztywnych i szorstkich, • preferowanie ubrań obszerniejszych, o długich rękawach i nogawkach, • wrażliwość na metki i szwy w ubraniach, • problem ze zmianą garderoby sezonowej – z letniej na zimową i odwrotnie, • stronienie od zabaw manualnych polegających na zabawie w piasku, lepieniu, malowaniu palcami
|
Podwrażliwość dotykowa • mniejsza wrażliwość na ból, skaleczenia czy urazy, • nieświadomie dziecko może sprawiać innym ból fizyczny, • niezauważanie ubrudzenia ust, dłoni i innych części ciała, • słabsze czucie temperatury (np. podczas upału mogą nosić ciepłą bluzę), • ssanie, żucie, gryzienie i jedzenie przedmiotów niejadalnych (ubrania, zabawki lub przedmioty znalezione na podłodze/ziemi, np. żwirek, trociny, okruchy, papier) • częste dotykanie ludzi, nawet wtedy, gdy nie jest to stosowne, • odczuwanie potrzeby dotykania różnych faktur, • preferencje agresywnej zabawy i czynności, przy których można się pobrudzić, • umiłowanie ciasnych przestrzeni, leżenia pod ciężką kołdrą, kocem; przepychania i noszenia ciężkich przedmiotów, • potrzeba mocnego docisku i masażu, • wysoki próg bólu
|
|
Nadwrażliwość słuchowa:
• wrażenie posiadania przez dziecko supersłuchu – słyszy dźwięki, na które inni nie zwracają uwagi, • zasłanianie, zatykanie uszu w reakcji na niektóre dźwięki, • rozdrażnienie i pobudzenie w miejscach głośnych, • unikanie pewnych dźwięków, np. dźwięk odkurzacza, suszarki do włosów, blendera itp., • zagłuszanie dźwięków otoczenia poprzez wydawanie dźwięków, krzyk, nieprzerwane mówienie, • niechęć do zabawek dźwiękowych, • reagowanie strachem lub silnymi emocjami na dźwięki nagłe, wysokie, głośne, • zmęczenie po pobycie w przedszkolu, szkole
|
Podwrażliwość słuchowa
• domaganie przebywania w miejscach głośnych, • stwarzanie sytuacji hałasu, • trudność w określaniu źródła i lokalizacji dźwięku, • brak reakcji na komunikaty werbalne (przy sprawnym narządzie słuchu), • wrażenie bycia odpornym na pewne dźwięki, • potrzeba powtarzania komunikatów, poleceń, ponieważ dziecko nie zrozumiało lub nie zapamiętało, • częste pytanie: „Co?”, „Słucham?”, • raczej ciche usposobienie w okresie niemowlęctwa
|
|
Nadwrażliwość przedsionkowa:
• lęk przed oderwaniem stóp od podłoża, a tym samym tendencja do szurania nogami, • lęk wysokości – nawet przy lekko podniesionej powierzchni, • choroba lokomocyjna, • strach przed upadkiem, nawet w sytuacjach, gdy nie ma realnego zagrożenia, • niechęć do zabaw na: zjeżdżalni, huśtawkach, karuzeli, trampolinie itp., • lęk przed ruchem obrotowym i ruchem w tył, • trudności z równowagą, oceną odległości, • podczas zabaw ruchowych wymaganie stałej obecności osoby dorosłej, • unikanie chodzenia po krawężnikach, wspinania się, zeskakiwania nawet z przedmiotów niewysokich, • lęk przed odchyleniem głowy w tył lub w dół
|
Podwrażliwość przedsionkowa
• wzmożona potrzeba ruchu, zwłaszcza obrotowego, • nieodczuwanie mdłości podczas intensywnego kręcenia się, • brak świadomości nagłej zmiany pozycji ciała, np. niezauważanie, że się spada z krzesła, • brak lub obniżona umiejętność utrzymania równowagi, • obniżone napięcie mięśniowe – w obrębie ciała, ale również narządów mowy, • wzmożone napięcie w kończynach, • utrzymywanie nieprawidłowej postawy ciała (np. siad w literę „W”), • częste upadki, potykanie się, wpadanie na przedmioty, zderzanie się z nimi, • trudności w odpowiednim odbiorze i przetwarzaniu bodźców wzrokowych i słuchowych, • szybsza męczliwość
|
|
Nadwrażliwość wzrokowa:
• niechęć do jasnego światła sztucznego i ostrzejszego światła słonecznego – odwracanie się, zasłanianie i zamykanie oczu, • chęć noszenia okularów przeciwsłonecznych, • mruganie, pocieranie i mrużenie oczu, • unikanie kontaktu wzrokowego, • odmawianie uczestnictwa w zabawach lub zajęciach z większą liczbą dzieci, • bóle głowy lub brzucha w reakcji na nadmiar bodźców wzrokowych, • zamykanie oczu lub robienie uniku w reakcji na rzuconą piłkę lub inny przedmiot,
|
Podwrażliwość wzrokowa:
• potrzeba intensywnych stymulacji wzrokowych, • trudności w dostrzeganiu zmian, określaniem różnic i podobieństw (np. na obrazkach), • trudności w orientacji przestrzennej, • wpatrywanie się w świecące, migające, kręcące się przedmioty, • fascynacja lustrami i błyszczącymi powierzchniami, • trudności z układaniem puzzli, klocków, niechęć do tego rodzaju aktywności, • niezauważanie szybko zbliżającego się przedmiotu (np. piłki) • trudności z utrzymaniem się w liniaturze podczas pisania czy kolorowania
|
|
Nadwrażliwość węchowa:
• wyczuwanie zapachów, na które inni nie zwracają uwagi lub ich nie czują, • pobudzenie, rozdrażnienie, zdenerwowanie w obecności niektórych zapachów, • odmawianie zjedzenia produktu/ potrawy, która „śmierdzi”, • choroba lokomocyjna, • mdłości i odruch wymiotny w reakcji na niektóre zapachy
|
Podwrażliwość węchowa:
• niezwracanie uwagi na intensywne czy brzydkie zapachy, • trudności z rozpoznawaniem zapachów i smaków, • łaknienie brzydkich zapachów, np. zapach odchodów, śmieci
|
|
Nadwrażliwość smakowa:
• niechęć do mycia zębów i wszelkich czynności higienicznych w obrębie twarzy i ust, • unikanie jedzenia o określonej konsystencji, fakturze, • dławienie się i odruch wymiotny podczas spożywania niektórych posiłków, • duża wybiórczość w kwestii jedzenia, • tendencja do jedzenia ciągle tych samych produktów/ potraw, • trudności z ssaniem, żuciem, gryzieniem (obecnie lub w przeszłości)
|
Podwrażliwość smakowa:
• trudności z rozpoznawaniem smaków, określaniem czy potrawa jest słona czy ostra, • preferowanie mocno przyprawionych posiłków, • dania bardzo ostre nie wywierają na dziecku wrażenia
|
Zaburzenia przetwarzania słuchowego
Zaburzenie przetwarzania słuchowego to dysfunkcja uniemożliwiająca pełne zrozumienie i wykorzystanie zasłyszanego dźwięku oraz zaburzenie pracy zmysłu słuchu wynikające z nieprawidłowości na poziomie ośrodkowego układu nerwowego (przy prawidłowej budowie i pracy części obwodowej, czyli uszu). Dzieci z tym schorzeniem mogą słyszeć prawidłowo i rozpoznawać pojedyncze dźwięki w bardzo cichym otoczeniu. Dysfunkcja polega jednak na trudności zrozumienia mowy, gdy niewielkie są różnice pomiędzy dźwiękami w słowach. Do takich sytuacji często dochodzi w miejscach, w których panuje hałas, np. na placu zabaw. Przyczyny nie są do końca poznane, jednak jest kilka czynników, które mogą mieć wpływ na występowanie tej dysfunkcji, m.in.:
v genetyczne dyspozycje – dysleksja
v niedotlenienie w czasie porodu
v wcześniactwo
v zatrucie ołowiem
v uraz głowy
v częste i przewlekłe infekcje, zapalenia ucha środkowego.
Objawy zaburzeń przetwarzania słuchowego
v zaburzenia rozwoju mowy (problemy artykulacyjne, opóźniony rozwój mowy)
v problemy w dłuższym utrzymaniu uwagi na zadaniu wymagającym słuchania, zwłaszcza w przypadkach obecności bodźców rozpraszających
v problemy z nauką czytania i pisania
v trudności ze zrozumieniem złożonych poleceń lub przyswojeniem treści dłuższej wypowiedzi lub opowiadania
v trudności z rozumieniem mowy w pomieszczeniach o dużym pogłosie
v szybka męczliwość podczas zadań wymagających dłuższego skupienia uwagi
v mylenie wyrazów podobnie brzmiących
v trudności z określeniem kierunku, z którego dobiega dźwięk
v nadwrażliwość słuchowa (brak tolerancji niektórych dźwięków – głównie tych o stałej częstotliwości tj. suszarka, odkurzacz)
v impulsywność
v brak umiejętności muzycznych
Bardzo istotna jest diagnoza, która pozwoli na odpowiednio wczesne zastosowanie terapii. Pozwoli to na uniknięcie lub zminimalizowanie opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce.
Diagnozy można dokonać w poradniach psychologiczno -pedagogicznych lub w specjalistycznych ośrodkach.
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zwoleniu
ul. Kościuszki 39, 26-700 Zwoleń
tel.: 048 676 26 13
e-mail: poradnia@zwolenpowiat.pl
Specjalistyczny Ośrodek Diagnozy i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży
z Wadą Słuchu Polskiego Związku Głuchych
ul. Wjazdowa 4, 26-600 Radom
tel./fax: 48 362-84-74, 48 362-50-02, 696-489-002
KWIECIEŃ MIESIĄCEM ŚWIADOMOŚCI AUYUZMU
Autyzm, to zaburzenie rozwoju związane z nieprawidłowym działaniem układu nerwowego. Zrozumienie osoby z autyzmem może wymagać pewnych wysiłków i dostosowania naszego sposobu komunikacji oraz interakcji z tą osobą. Oto kilka wskazówek, które mogą ułatwić zrozumienie autysty:
v Zwracaj uwagę na sygnały niewerbalne. Osoby z autyzmem często mają trudności z wyrażaniem emocji i odczytywaniem sygnałów niewerbalnych, takich jak mimika twarzy, gesty czy ton głosu. Dlatego ważne jest abyśmy byli jak najbardziej wyraziści w naszej komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
v Bądź cierpliwy. Osoby z ASD mogą potrzebować więcej czasu na przetwarzanie informacji i podejmowanie decyzji. Daj więcej czasu na reakcję.
v Mów prosto i jasno. Osoby w spektrum często preferują jasną i prostą komunikację. Staraj się mówić bez zbytecznych ozdobników i wyjaśniaj swoje intencje w prosty sposób.
v Unikaj nadmiernych bodźców. Osoby z autyzmem mogą być nadwrażliwe na pewne bodźce, takie jak hałas czy światło. Dlatego warto unikać nadmiernych bodźców i dostosować otoczenie do ich potrzeb.
v Szanuj prywatność i potrzeby osób z autyzmem, które mogą mieć pewne specyficzne zainteresowania i potrzeby.
v Warto pamiętać, że każda osoba z autyzmem jest inna i wymaga indywidualnego podejścia. Dlatego warto rozmawiać i pytać o potrzeby i preferencje rozmówcy.
Pierwsze sygnały nieharmonijnego rozwoju, które mogą wskazywać na zaburzenia ze spektrum autyzmu:
v Niestandardowa zabawa zabawkami
v Trudność w budowaniu relacji z innymi dziećmi
v Nadaktywność lub pasywność
v Nieadekwatny do sytuacji płacz lub śmiech
v Duża wrażliwość na dźwięk i światło
v Niezwykłe przywiązanie do przedmiotów
v Brak mowy lub duże trudności
v Brak akceptacji zmian
v Nieświadomość zagrożeń.
Więcej informacji na temat Autyzmu i Zespołu Aspergera można znaleźć na stronach:
